Σλοβακία, μια χώρα με μαφιόζικες δομές;

Η δολοφονία του 27χρονου δημοσιογράφου Γιαν Κούτσιακ και της αρραβωνιαστικιάς του έχουν συγκλονίσει την Σλοβακία. Πολιτικοί αναλυτές διερωτούνται εάν η Σλοβακία είναι ένα πραγματικά δημοκρατικό κράτος.

Οι δυο νέοι, οι οποίοι επρόκειτο να παντρευτούν τον Μάιο, εκτελέστηκαν μπροστά από το σπίτι τους σε ένα χωριό ανατολικά της Μπρατισλάβα. Εικάζεται ότι ο λόγος είναι οι έρευνες που έκανε ο νεαρός δημοσιογράφος για τις διασυνδέσεις δυο σημαντικών συμβούλων του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο με την ιταλική μαφία.

Η υπόθεση θυμίζει τη δεκαετία του 1990 όταν κυβερνούσε ο Βλαντιμίρ Μεσιάρ. Τότε η πολιτική ήταν άμεσα συνδεδεμένη με το οργανωμένο έγκλημα και για χρόνια δεν διαφαινόταν εάν η Σλοβακία θα ακολουθήσει το δρόμο ενός αυταρχικού μαφιόζικου κράτους ή εάν θα μπορούσε πράγματι να αποκτήσει μια δημοκρατική προοπτική. Μεγάλη μερίδα των πολιτών πίστευε πως με την ένταξη της χώρας στην ΕΕ το 2004, η Σλοβακία θα απέφευγε τον ολισθηρό δρόμο.

Η πρόσφατη δολοφονία του δημοσιογράφου όμως για μια ακόμα φορά κλόνισε την εμπιστοσύνη των πολιτών. Την κατάσταση περιγράφει εύστοχα ο Σλοβάκος πρόεδρος Αντρέι Κίσκα, πρώην επιχειρηματίας και γνωστός για το φιλανθρωπικό του έργο: «Σήμερα η δυσπιστία των πολιτών είναι τεράστια απέναντι στο κράτος. Και αυτό είναι εύλογο. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η δολοφονία του Κούτσιακ και της μνηστής του δεν αντανακλά παρά την κοινωνία της Σλοβακίας. Πρόκειται για ένα πολύ άσχημο πρόσωπο του κράτους μας μετά από 25 χρόνια ύπαρξης. Κάτι σαθρό υπάρχει κάτω από την επιφάνεια, κάτι σαθρό υπάρχει στα θεμέλια του κράτους μας».

Τη σαθρή επιφάνεια του συστήματος γνωρίζουν καλά πολλές συντάξεις, οι οποίες ασχολούνται με την ερευνητική δημοσιογραφία. Για παράδειγμα ο 28χρονος Πέτερ Χαμπάρα έχει ζήσει από πρώτο χέρι πως συχνά ο πρωθυπουργός της χώρας χαρακτήριζε τους δημοσιογράφους «ύαινες», «ανόητους» ή «αντισλοβακικές πόρνες». Ο Πέτερ Χαμπάρα εργάζεται στην ιστοσελίδα aktuality.sk όπου εργαζόταν και ο Γιαν Κούτσιακ. Ήταν φίλοι και μαζί ερευνούσαν μεταξύ άλλων την υπόθεση των Panama Papers.

Πρόωρες εκλογές ή ανασχηματισμός

Είναι σοκαρισμένος από το θάνατο του φίλου του όπως και όλοι οι συνάδελφοι στο γραφείο. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά ενώ λίγα λουλούδια και κάποια κεριά καίνε πάνω στο γραφείο του.

Όταν την προηγούμενη εβδομάδα ο πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο έβγαλε μια στοίβα χαρτονομίσματα ως αμοιβή σε όποιον βρει το δολοφόνο, ο νεαρός δημοσιογράφος νόμιζε ότι έβλεπε κακή μαφιόζικη ταινία και όχι ότι βρισκόταν σε συνέντευξη τύπου ενός πρωθυπουργού μιας ευρωπαϊκής χώρας.

Κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή ή δεν μπορεί να προβλέψει πώς μπορεί η χώρα να βγει από το αδιέξοδο. Ο πρόεδρος της χώρας Αντρέι Κίσκα στην ομιλία του την περασμένη Κυριακή πρότεινε είτε ανασχηματισμό της κυβέρνησης είτε πρόωρες εκλογές. Ο πρωθυπουργός απάντησε σε ανεπίτρεπτο τόνο πως τέτοιου είδους προτάσεις προέρχονται από ανθρώπους που «γράφουν τις ομιλίες του προέδρου όχι στη Σλοβακία αλλά κάπου αλλού και έχουν άλλους σκοπούς».

Πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως ο πρωθυπουργός «έχει χάσει την επαφή με την πραγματικότητα» ενώ παράλληλα η αύξηση της ακροδεξιάς δημιουργεί μια επικίνδυνη κατάσταση στη χώρα, από την οποία δύσκολα μπορεί να ξεφύγει.