Στις 15 Οκτωβρίου, η Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (ROC) που συνήλθε στο Μινσκ, ανακοίνωσε μια σοκαριστική απόφαση: θα διέκοπτε την πλήρη κοινωνία με τον Πατριάρχη της Κωνσταντινούπολης, αναμφισβήτητα την ανώτερη αρχή στον Ορθόδοξο κόσμο.
Τώρα, ο κλήρος του Πατριάρχη Κυρίλλου δεν θα είναι πλέον σε θέση να λειτουργεί μαζί με τους κληρικούς του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου, ενώ το ποίμνιο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα πρέπει να αποφεύγει να συμμετάσχει σε κοινωνίες, βαπτίσεις, και γάμους στις ελληνικές εκκλησίες. Το Άγιο Όρος, μια πολυεθνική μοναστική χερσόνησος στη Βόρεια Ελλάδα που ανήκει στην Κωνσταντινούπολη ή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, θα εμπίπτει επίσης στην απαγόρευση.
Η σύγκρουση στο εσωτερικό της Ορθοδοξίας ξέσπασε λόγω των προσπαθειών του Κιέβου να αποκτήσει αυτοκεφαλία της εκκλησίας του. Τώρα, οι εξελίξεις στην Ουκρανία επηρεάζουν όχι μόνο τις σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, αλλά επίσης μεταξύ διαφόρων ορθοδόξων εκκλησιών. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι.
Η ROC είναι η μεγαλύτερη ορθόδοξη εκκλησία στον κόσμο, αλλά δεν είναι συγκρίσιμη με την αντίστοιχη στην Κωνσταντινούπολη από άποψη εξουσίας. Η εκκλησία του Βαρθολομαίου έφερε τον Χριστιανισμό στους Ρώσους του Κιέβου πριν από χίλια χρόνια, και ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως θεωρείται ως ο πρώτος μεταξύ των πατριαρχών του Ορθόδοξου Χριστιανικού κόσμου από τα βυζαντινά χρόνια. Αν και ίσως να μην έχει την επιρροή σε τοπικές εκκλησίες που κατείχαν κάποτε οι προκάτοχοί του στο Βυζάντιο ή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Βαρθολομαίος εξακολουθεί να λειτουργεί σαν ένα είδος συντονιστικού κέντρου της ορθοδοξίας.
Και αν και η σύγχρονη Κωνσταντινούπολη φιλοξενεί ένα μικρό μόνο ελληνικό πληθυσμό, το Πατριαρχείο που έχει την έδρα του εκεί, ελέγχει εκκλησίες στη Βόρεια Ελλάδα, σε κάποια ελληνικά νησιά όπως η Κρήτη και -το πιο σημαντικό- ολόκληρη την ελληνική διασπορά στη Δύση, καθώς και ορισμένες ρωσικές και ουκρανικές ξένες ενορίες.
Για χρόνια, οι ουκρανικές εκκλησίες που δεν έχουν επικοινωνία με τη ROC ούτε με καμία άλλη ορθόδοξη εκκλησία -κυρίως το αποκαλούμενο Πατριαρχείο Κιέβου- έχουν προσπαθήσει να αποκαταστήσουν την επικοινωνία μέσω του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αφού απέτυχαν τη συμφιλίωση με τους Ουκρανούς ορθοδόξους πιστούς υπό τη σκέπη της ROC, αυτοί οι σχισματικοί έχουν κάνει αναρίθμητες προσπάθειες να κερδίσουν αναγνώριση από την Κωνσταντινούπολη.
Το Σεπτέμβριο, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος απέστειλε τους προσωπικούς του απεσταλμένους -γνωστούς ως έξαρχους- στην Ουκρανία για διαπραγματεύσεις με τις δύο μη αναγνωρισμένες εκκλησίες. Η κίνηση προκάλεσε μια αυστηρή αντίδραση από το Πατριαρχείο της Μόσχας: η ROC ανακοίνωσε ότι οι μητροπολίτες της δεν θα λειτουργούσαν πλέον μαζί με τους μητροπολίτες της Κωνσταντινούπολης, και αποσύρθηκε από μητροπολιτικά συνέδρια που συντόνιζαν ιεράρχες της Κωνσταντινούπολης.
Αλλά η συνεδρίαση της Συνόδου της Κωνσταντινούπολης στις 11 Οκτωβρίου, απέκτησε καθοριστικό χαρακτήρα. Η Σύνοδος ακύρωσε την απόφασή της του 1686 με την οποία ουσιαστικά "μίσθωνε" την μητρόπολη Κιέβου στη Μόσχα. Επίσης, ήρε την ακοινωνησία που είχε επιβάλει ο Πατριάρχης Μόσχας στη δεκαετία του 1990 στον επικεφαλής του Πατριαρχείο Κιέβου, Filaret Denysenko και τον επικεφαλής της μη αναγνωρισμένης ουκρανικής αυτοκέφαλης ορθόδοξης εκκλησίας, Makariy Maletych.
Το μέλλον των δύο εκκλησιών παραμένει ασαφές. Η Ουκρανία εξακολουθεί να στερείται της εκκλησιαστικής δομής της Κωνσταντινούπολης. Παρόλα αυτά, πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη: μια διαμάχη σχεδόν ενός τετάρτου του αιώνα μεταξύ εκατομμυρίων Ουκρανών πιστών και της παγκόσμιας ορθόδοξης εκκλησίας, ίσως έρθει σύντομα στο τέλος της. Τώρα, οι "σχισματικοί" έχουν μια ευκαιρία να επανέλθουν στην εκκλησία -αν και αυτό θα συνεπαγόταν πιθανώς τη δημιουργία παράλληλης δικαιοδοσίας και στη συνέχεια, τη δημιουργία μιας αυτοκέφαλης ουκρανικής εκκλησίας.
Η αντίδραση της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας στις 15 Οκτωβρίου ήταν να διακόψει την πλήρη επικοινωνία με την Κωνσταντινούπολη, μέχρι το Οικουμενικό Πατριαρχείο να αποσύρει την απόφασή του για την Ουκρανία.
Τι αλλάζει πραγματικά η απόφαση της ρωσικής εκκλησίας; Στην πραγματικότητα, πολύ λίγα. Αλλά ο σκοπός της απαγόρευσης είναι σαφής: να εκφράσει την εξαιρετικά μεγάλη δυσαρέσκεια της ROC απέναντι στον μεγαλύτερο αδερφό της, της Κωνσταντινούπολης.
Στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι πρόκειται να είναι περισσότερο χαμένοι από αυτό σε σχέση με τους Έλληνες. Για να αψηφήσουν τον Βαρθολομαίο θα στερηθούν οι ίδιοι τα ταξίδια στο Άγιο Όρος. Ο ρωσικός κλήρος δεν θα διδάξει στα ρωσικά παιδιά την ορθόδοξη χριστιανική πίστη στα γερμανικά σχολεία. Οι Ρώσοι δεν θα λειτουργούν στην εκκλησία του Πανάγιου Τάφου στην Ιερουσαλήμ, αφού ο κλήρος που συνδέεται με το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης ανήκει στους Έλληνες ιερείς.
Πώς μπόρεσαν τα μέλη της Συνόδου να λάβουν μία απόφαση που προκαλεί τέτοια αναστάτωση στους Ορθόδοξους Ρώσους χριστιανούς; Το πιο πιθανό είναι ότι δεν σκέφτηκαν τους απλούς πιστούς της ROC, που ονειρεύονται ένα ταξίδι στο Άγιο Όρος, ένα ταξίδι στην Κρήτη ή σπουδές στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σέργιου στο Παρίσι -το οποίο, όπως και κάποια εκκλησιαστικά ιδρύματα στη ρωσική διασπορά, επίσης ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
No comments:
Post a Comment